TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ từ Reader’s Digest)

Đột quỵ là nguyên nhân thứ năm gây tử vong. Tổn thương não vì đột quỵ có thể giảm thiểu nếu được điều trị đúng cách, nhưng người ta thường lầm lẫn các triệu chứng đột quỵ đối với các vấn đề khác về sức khỏe, thế nên không điều trị ngay.

1. TRIỆU CHỨNG

Trong mỗi phút bị đột quỵ, não mất khoảng 1,9 triệu tế bào. Mỗi giờ bị đột quỵ mà không được điều trị thì não tổn thương tương đương 3 năm rưỡi. Càng trì hoãn điều trị, càng cao nguy cơ tổn thương trí nhớ, khó nói và khó phản ứng. Khi phát hiện bị đột quỵ, nên điều trị sớm để làm giảm mức tổn thương não và cải thiện khả năng phục hồi. BS Carolyn Brockington, giám đốc Trung Tâm Đột Quỵ Núi Sinai ở New York, nói: “Đột quỵ thật khủng khiếp. Khi tôi hỏi các bệnh nhân đột quỵ là tại sao trì hoãn gọi cấp cứu, câu trả lời chung nhất là họ muốn xem có gì khác hay không.”

Có hai dạng đột quỵ. Dạng đột quỵ thiếu máu cục bộ (ischemic stroke) là các mạch máu bị tắc nghẽn, làm giảm lượng máu chuyển lên não. Dạng đột quỵ xuất huyết (hemorrhagic stroke) là mạch máu bị thoát vị (gián đoạn) làm rỉ máu trong não. Các triệu chứng đối với cả hai loại có thể giống nhau. Hãy gọi cấp cứu càng sớm càng tốt!

2. HOA MẮT

Vấn đề về thị lực như hoa mắt hoặc mờ mắt ở một mắt có thể là triệu chứng đột quỵ, nhưng nhiều người cho rằng đó là do tuổi già hoặc mệt mỏi. BS Brockington nói: “Thấy hai hình là tình trạng rất khác thường vì mệt mỏi hoặc đọc sách nhiều. Một mạch máu bị tắc nghẽn có thể làm giảm lượng oxygen dẫn tới mắt, gây ra các vấn đề về thị lực và có thể không có các triệu chứng đột quỵ theo sau.”

3. TÊ TAY, CHÂN

Nếu bạn thức dậy sau giấc ngủ trưa mà tay hoặc chân bị tê, bạn thường cho đó là do chuột rút, thần kinh bị co rút. BS Ralph Sacco, giáo sư khoa thần kinh tại ĐH Y Dược Bắc Miami, cho biết: “Đừng nghi ngờ đó là chứng này hay chứng nọ. Nếu tay bị yếu hoặc bị tê trong vài phút, hãy gọi cấp cứu ngay.” Lượng máu giảm ở các động mạch chạy từ cột sống lên đầu khiến bạn cảm thấy yếu hoặc tê một bên người.

4. NÓI LỚ

BS Sacco nói: “Một số thuốc, như thuốc giảm đau, có thể gây nói lớ, và người ta thường cho là tại thuốc chứ không nghĩ là đột quỵ. Nhưng nếu đó không là phản ứng phụ mà bạn thường gặp, có thể bạn sắp bị đột quỵ, cần được hỗ trợ ngay.”

5. ĐI LOẠNG CHOẠNG

BS Brockington nói: “Người ta nghĩ rằng vấn đề loạng choạng là do men rượu bia, nhưng hãy nên lưu ý nếu không vì men rượu bia. Tình trạng bước đi lảo đảo là do lượng máu chuyển lên não bị giảm. Nếu bất ngờ bạn đi lảo đảo, khó bước thẳng, hoặc chóng mặt, hoa mắt, hãy gọi cấp cứu ngay!”

6. KHÓ SUY NGHĨ

BS Brockington cho biết rằng khi khó suy nghĩ, khó chọn được từ đúng, người ta thường cho là do mỏi mệt. Nhưng tình trạng nhận thức giảm sút bất ngờ có thể là triệu chứng chung của chứng đột quỵ. Trong một số trường hợp, các bệnh nhân đột quỵ không phân biệt được điều gì đúng hay sai, vì thế những người ở xung quanh nên tìm cách đưa họ đi cấp cứu. BS Sacco nói: “Một phần não không hoạt động tốt sẽ làm hư hỏng cách nhận thức và cách suy nghĩ của bệnh nhân.”

7. NHỨC ĐẦU

Có thể là chứng đau nửa đầu, nhưng nếu không phải, đó có thể là chứng đột quỵ. BS Sacco nói: “Chứng đau nửa đầu có thể che giấu cơn đột quỵ vì các triệu chứng rất giống nhau. Tôi bảo người ta hãy coi như chứng đột quỵ và cấp cứu ngay, đừng trì hoãn!”