Theo Giáo Lý của Giáo Hội Công Giáo, con người được mô tả là được tạo dựng theo hình ảnh Thiên Chúa – có cả nam, nữ – và là một con người có cả xác, hồn. Đó là những đặc điểm xác định chúng ta là ai và đáng để chúng ta khám phá.

HÌNH ẢNH THIÊN CHÚA

Trong sách Sáng Thế, chúng ta biết loài người được tách khỏi phần còn lại của thụ tạo – được tạo nên theo hình ảnh của Thiên Chúa. (x. St 1:27) Hình ảnh này được ban tặng duy nhất cho con người, và con người được Thiên Chúa tạo vì mục đích của Ngài. Mặt khác, động vật được tạo ra không phải vì lợi ích của chúng mà để phục vụ con người.

Hình ảnh Thiên Chúa được phản ảnh nơi mỗi con người và được hoàn thiện nơi những con người hiệp thông. Giống như Thiên Chúa là sự hiệp nhất trong sự đa dạng của các Ngôi Vị, con người cũng đạt đến sự viên mãn và phẩm giá của mình bằng cách hiệp thông với người khác. Mục đích này đã bị tối tăm vì tội lỗi. Tuy nhiên, khi dấn thân vì người khác trong Chúa Kitô, chúng ta thấy mình ở trong sự hiệp thông đem lại sự sống duy nhất.

XÁC VÀ HỒN

Hình ảnh Thiên Chúa cũng được tìm thấy nơi con người bởi bản chất tổng hợp của thể xác và linh hồn chúng ta. Vì vậy, ngày nay cơ thể thường bị hiểu lầm là phương thức biểu hiện có thể dễ dàng vận dụng để thể hiện nội tâm xác thực và tâm linh của một người. Cơ thể được coi là phần mở rộng của bản thân. Điều này được gọi là thuyết nhị nguyên (dualism), tập trung nhiều vào sự tách biệt giữa thể xác và tâm hồn hơn là sự hợp nhất của chúng. Truyền thống Kitô giáo bác bỏ quan điểm đó. Đúng hơn, con người là bản chất độc nhất mà trong đó thân xác và linh hồn kết hợp mật thiết với nhau. Không chỉ linh hồn mà cả thân xác chúng ta cũng biểu lộ được tạo dựng theo hình ảnh Thiên Chúa.

Linh hồn đem lại cho con người hai phẩm chất đặc biệt độc đáo giúp phân biệt con người với động vật. Đây là thuộc tính của chính Thiên Chúa và không được tìm thấy ở bất kỳ sinh vật nào khác ngoài con người: trí tuệ và ý chí. Trí tuệ đem lại cho con người khả năng suy luận, phán đoán và nhận biết sự thật. Điều quan trọng nhất là trí tuệ đem lại cho con người khả năng nhận biết và chiêm ngưỡng Thiên Chúa.

Ý chí là phương tiện để chúng ta có sự tự do đích thực. Nhờ nó, chúng ta có thể chọn điều tốt và loại bỏ điều xấu, đồng thời có thể hiến dâng đời mình để phục vụ người khác. Chính nhờ ý chí mà con người có thể chọn nhân đức thay vì thói xấu, chọn Thiên Chúa và ơn cứu độ của Ngài. Ý chí là trung tâm của hành động: động vật hành động nhưng không có tự do của con người. Thông qua chủ ý nhất định, con người có thể bày tỏ những ham muốn của mình và tìm kiếm sự thật.

NAM VÀ NỮ

Vì vậy, khi thảo luận về bản chất con người, chúng ta thường nhìn vào thể xác và tâm hồn, trí tuệ và ý chí như sự tổng hợp ý nghĩa của việc làm người. Nhờ huấn quyền của Thánh GH Gioan Phaolô II, một yếu tố khác đã được tái khám phá và nhấn mạnh lại: con người được tạo dựng theo hình ảnh Thiên Chúa, có nam và nữ.

Giáo Lý nhấn mạnh đến sự bình đẳng giữa người nam và người nữ, được tạo dựng để trở nên sự hiệp nhất trong “một xương một thịt.” Như thế, hôn nhân được thiết lập ngay từ đầu, qua đó sự kết hợp giữa người nam và người nữ làm cho Thiên Chúa hữu hình qua hình ảnh con người được tạo nên. Sự phân biệt giới tính do Thiên Chúa muốn, và cả người nam lẫn người nữ đều thể hiện điều độc đáo về Ngài. Trong sự kết hợp qua việc hiến thân trong hôn nhân, người đàn ông và người vợ tập hợp những phẩm chất độc đáo của mình để bổ sung cho nhau, và thể hiện tầm nhìn toàn diện hơn về con người theo hình ảnh Thiên Chúa.

Lời dạy rằng đàn ông và đàn bà rất cần thiết cho bản chất con người cũng bộc lộ một phẩm chất cuối cùng của con người mà con người hiện đại khó có thể hiểu được. Vì vậy, chúng ta thường không coi mình là một tập thể, một phần của thứ gì đó lớn hơn chính mình. Đúng hơn, chúng ta thấy mình như bị nguyên tử hóa và tách biệt khỏi những người khác, sẵn sàng tập trung vào “tôi.” Chúng ta có thể nói một cách khái quát về “loài người,” nhưng về thực tế và kinh nghiệm – đặc biệt là do chủ nghĩa cá nhân, chúng ta khó hiểu được bản chất xã hội của loài người. Thực tế là Thiên Chúa đã tạo dựng con người như sự hiệp thông giữa những con người ngay từ đầu, điều đó chứng tỏ rằng cá nhân không được hoàn thiện trong sự cô lập với người khác, nhưng nó được xây dựng trong bản chất của chúng ta là tìm kiếm sự hiệp thông với người khác để đạt đến sự hoàn thiện chính mình. Một lần nữa, đây là do con người được tạo dựng theo hình ảnh Thiên Chúa – Đấng tự mình là sự hiệp thông giữa các Ngôi Vị – Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần. Vì mỗi Ngôi trong Ba Ngôi chỉ là chính mình trong sự hiệp thông với các Ngôi khác, cho nên nơi con người cũng là một cá nhân trọn vẹn nhất khi hiệp thông với người khác.

LM. HARRISON AYRE

TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ từ SimplyCatholic.com)